آیا برای شما سن تایر که بر روی خودرویتان نصب می‌کنید مهم است؟ اگر جوابتان منفی است بد نیست بدانید یکی از مهم‌ترین اصول ایمنی در زمان حرکت را نادیده گرفته‌اید، اتفاقی که ممکن است حتی به قیمت جانتان تمام شود. تایر تنها بخشی از خودرو است که با جاده تماس دارد و هرگونه مشکل در آن می‌تواند به معنی از دست رفتن کنترل باشد. اگر هنوز هم در اهمیت تایر شک دارید بدانید بی‌توجهی به زمان انقضا تایر می‌تواند به اندازه فرسایش آن و یا حتی بیشتر خطرناک باشد.
آیا تایر خودرو هم تاریخ انقضا دارد؟
تایر خودرو از لاستیک ساخته شده است و لاستیک نیز ماده‌ای با طول عمر مشخص است. تنها به عنوان یک نمونه ساده، یک کش لاستیکی و یا یک دستکش آشپزخانه را برای چند روز در آفتاب قرار دهید و پس از آن سعی کنید آن را بکشید. نتیجه این آزمایش مشخص است؛ لاستیک پس از چند روز خاصیت کشش خود را از دست می‌دهد و توانایی تحمل کشش را ندارد و پاره می‌شود. همین اتفاق هر چند نه در زمانی چنین کوتاه برای تایر خودرو هم رخ می‌دهد و به همین دلیل است که از دید علمی تایر خودرو نیز تاریخ انقضا مشخصی دارد. تایری که مدت زمان زیادی از تولید آن گذشته باشد، به مرور خشک می‌شود و تا جایی که حتی می‌توان آثار ترک‌های بسیار ریز را نیز بر روی آن دید. به علاوه با بالا رفتن سن تایر به مرور لایه‌های رویی آن به دلیل خشک شدن از لایه‌های زیرین جدا می‌شوند تا جایی که تایر با وجود کارکرد کم، به سرعت فرسوده شده و حتی سیم‌های درونی تایرهای رادیال نمایان می‌شود. چنین تایری به شدت مستعد حادثه است، حادثه‌ای که البته خبر نمی‌کند.
مدت زمان انقضا تایر چند سال است؟
در زمینه مدت زمان مجاز برای استفاده از یک تایر پس از تولید نظرات مختلفی میان منابع گوناگون وجود دارد و مهم‌ترین علت آن هم وابستگی زیاد دوام تایر به شرایط استفاده است.بعضی از خودروسازان از جمله مرسدس‌بنز و نیسان، حداکثر عمر مفید تایر را از زمان تولید شش سال می‌دانند و به دارندگان خودرو توصیه می‌کنند از تایری با سن بیش از شش سال بر روی خودرو استفاده نکنند. در مقابل البته بعضی از سازندگان تایر از جمله Continental و Michelin سن مفید تایر را تا 10 سال می‌دانند اما تاکید می‌کنند از سال پنجم باید هر ساله کنترل‌های لازم بر روی سلامت تایر انجام شود، مدت زمانی که انجمن تولیدکنندگان تایر ژاپن هم آن را تایید کرده است. بعضی از منابع تاریخ انقضا تایر را در بهترین شرایط پنج سال پس از تولید می‌دانند. در مقابل تمام این‌ها انجمن جهانی تولیدکنندگان تایر معتقد است به دلیل نوسان بسیار زیاد وضعیت تایر در مقابل شرایط مختلف نمی‌توان هیچ تاریخ انقضا دقیق را برای تایر ذکر کرد. به این ترتیب مشخص است هیچ نهادی به طور دقیق نمی‌تواند مشخص کند یک تایر تا چه زمانی پس از تولید همچنان قابل استفاده است اما براساس جمع‌بندی‌ها می‌توان گفت برای تایرهای با سطح کیفیت بالاتر از متوسط، برای رعایت مسایل ایمنی و با توجه به آن که امکان انجام بررسی‌های دوره‌ای توسط متخصصین تایر همیشه فراهم نیست، تاریخ انقضا تایر حداکثر 5 سال پس از تولید است و پس از این زمان استفاده از تایر با ریسک همراه است چرا که احتمال وجود آسیب‌های کوچک در تایر وجود دارد که می‌تواند خطرناک باشد. تاریخ انقضای تایر خودرو امری جدا از میزان کارکرد آن است به این معنی که اگر تاریخ انقضای یک تایر فرا رسیده باشد، حتی اگر تایر کارکرد کمی دارد باید برای تعویض آن اقدام کرد.
آیا توجه به تاریخ انقضا تایر برای همه لازم است؟
تایر خودرو به طور پیوسته در معرض سایش ناشی از حرکت بر جاده است و همین سایش در نهایت تایر را فرسوده می‌کند. اگر از جمله افرادی هستید که در سال چند 10 هزار کیلومتر با خودرو رانندگی می‌کنید احتمالاً تایر خودرویتان خیلی زودتر از تاریخ انقضای آن فرسوده می‌شود و شاید به نظرتان برسد نیازی به دانستن تاریخ انقضای تایر نیست چون شما زودتر از آنکه زمان آن فرا برسد به ناچار و به دلیل سایش تایر آن را تعویض کرده‌اید. اما این مسأله چندان صحیح نیست و همین اشتباه می‌تواند برایتان گران تمام شود. درست است که شما زودتر از پنج سال تایر را تعویض می‌کنید اما این مسأله به معنی آن نیست که تایر خودرو وقتی بر روی خودروی شما نصب است کمتر از پنج سال سن دارد! احتمالاً کمی پیچیده به نظر می‌رسد اما واقعیت آن است که شما تقریباً هیچ‌گاه تایری که به تازگی تولید شده باشد را بر روی خودرو نصب نمی‌کنید چرا که تایرها گاهی چند ماه تا چند سال پس از تولید در انبار شرکت و فروشگاه‌ها باقی می‌مانند و پس از آن به دست مشتریان می‌رسند و این مسأله به آن معنی است که تایر خریداری شده توسط شما ممکن است به عنوان مثال چهار سال قبل تولید شده باشد و به این ترتیب یک سال پس از خرید، عملاً تایر خودرو در مرز خطر قرار می‌گیرد بدون آنکه فرسوده شده باشد و به همین دلیل است که توجه به تاریخ انقضای تایر برای همه مهم است.
چگونه تاریخ تولید تایر را مشخص کنیم؟
همان‌گونه که گفتیم تاریخ انقضای تایر خودرو بسیار با اهمیت است اما مشکل اینجا است که هیچ تولیدکننده‌ای تاریخ انقضای تایر را بر روی آن درج نمی‌کند! علت هم مشخص است چرا که این تاریخ به عوامل زیادی بستگی دارد و تولیدکنندگان ترجیح می‌دهند بی‌دلیل خود را درگیر مسایل حقوقی ناشی از تعیین تاریخ مشخص انقضا برای کالایی که در معرض فرسایش و شرایط آب و هوایی مختلف است نکنند. در مقابل اما «تاریخ تولید» تایر به صورت یک کد ویژه بر روی آن درج می‌شود و به این ترتیب خریدار می‌تواند با اطمینان مشخص کند تایر در چه زمانی تولید شده است. دانستن تاریخ تولید تایر از یک سو می‌تواند زمان تقریبی مناسب از زمان انقضای کارکرد آن برای راننده فراهم کند اما مهم‌تر از آن، در زمان خرید تایر، مانع از خرید تایرهای تاریخ مصرف گذشته شود، امری که متأسفانه در سال‌های اخیر رواج پیدا کرده و بسیاری رانندگان هم به دلیل قیمت پایین این تایرها به خرید آن‌ها گرایش پیدا کرده‌اند. بر روی تایر خودرو کدهای مختلفی درج می‌شود که هر یک معنی مخصوص خود را دارد و پیش از این بخش عمده‌ای از آن‌ها را در همین صفحه مرور کرده‌ایم. بخشی از این کدها نشان‌دهنده مشخصات تایر از قبیل قطر، عرض، ارتفاع دیواره، حداکثر وزن و سرعت قابل تحمل و ... است و به صورت یک کد بر روی تایر درج می‌شود. در کنار این کد، تاریخ تولید تایر نیز به صوت یک کد چهار رقمی بر روی تایر حک می‌شود این کد چهار رقمی نشان‌دهنده هفته و سال تولید تایر است و به این ترتیب می‌توان تاریخ تولید تایر را به راحتی مشخص کرد. البته این کد برای تایرهایی که پیش از سال 2000 تولید شده‌اند سه رقمی خواهد بود اما کد سه رقمی به معنی آن است که در بهترین شرایط بیش از یک دهه از تاریخ تولید تایر گذشته است و این تایر از رده خارج محسوب می‌شود.در کد چهار رقمی تاریخ تولید تایر، دو رقم نخست معرف هفته‌ای از سال است که تایر در آن تولید شده و دو رقم بعدی نشان‌دهنده سال تولید است. به عنوان نمونه اگر بر روی تایر عدد 2509 درج شده باشد تایر مورد نظر در بیست‌وپنجمین هفته از سال 2009 (09) تولید شده است. با دانستن چنین اطلاعاتی به راحتی می‌توان تایرهایی که مدت‌ها است در انبار باقی مانده‌اند (و به همین دلیل موسوم به تایرهای انباری هستند) را از تایرهای جدید تشخیص داد و از خرید آن‌ها خودداری کرد ضمن آنکه توجه به این کد باعث می‌شود راننده اطلاع دقیقی از وضعیت تایر خودروی خود داشته باشد.